Zoekresultaten

 
Gezocht op chronologisch

Literatuur als levenswijze : een chronologisch overzicht

G.F.H. Raat , Literatuur als levenswijze : een chronologisch overzicht In: Bzzlletin W.F. Hermans; [Frans A. Janssen … et al.; red.: Freddy de Vree]. Speciaal nr. van: Bzzlletin , 13 (1984-1985) 126 (mei 1985) 15-25 , 1985 Vorm: Artikel/Biografisch illustraties: facs., ill., portr. Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik Internet: /tekst/raat001lite01_01/ Annotatie(s): Rectificatie in: Bzzlletin: 14 (1985-1986) 130 (november 1985), p. 60.

Naar de pagina

Register 1: Chronologische lijst van de drukken

VorigeVolgende   [p. 273] Registers [p. 274] 1944 Juli / Augustus / September Kussen door een rag van woorden. Gedichten, 1e druk (JS 1).       1945   De demon van ivoor, 1e druk (JS 7).   Januari / vóór eind Maart Horror coeli en andere gedichten, eigen druksel (JS 450).       […]

Naar de pagina

Vaerzen, Belgische en andere (1994)

Inleiding Vaerzen, Belgische en andere van De Boze Bijkaart verscheen eind 1994 als Nieuwjaarsgeschenk van De Mandarijnenpers. De vijfentwintig exemplaren die de oplage telt, en die Hermans met behulp van een vloeistofduplicator zelf maakte, zijn niet identiek in samenstelling. Er bestaan exemplaren zonder de verzen ‘Het ware vermageren’, ‘Op Mozart’, ‘Dun en dik’ en ‘Lodewijk […]

Naar de pagina

Beertje Bombazijn (1981)

Inleiding Beertje Bombazijn werd uitgegeven door de Literaire Loodgieters. Het bevat kinderversjes die romanpersonage Sita van de Wissel schreef over een beertje met de naam Bombazijn. De versjes werden ontleend aan Hermans’ roman Uit talloos veel miljoenen (1981) en geïllustreerd door Ewald Spieker. Speciaal voor de uitgave schreef Hermans een voorwoord, ondertekend met ‘Dick Hosselaar […]

Naar de pagina

Zwarte handel (1965)

Inleiding Zwarte handel verscheen in eigen beheer bij Hermans’ Mandarijnenpers. De eerste druk uit 1965 telt vijf exemplaren. De uitgebreide tweede druk van Zwarte handel, die in 1969 verscheen en waar Hermans tien exemplaren van vervaardigde, is als facsimile overgenomen in de editie. De tekstgeschiedenis van Zwarte handel biedt een overzicht van alle in het […]

Naar de pagina

De demon van ivoor (ca. 1946)

Inleiding De demon van ivoor verscheen omstreeks 1946 onder de auteursnaam Fjodor Klondyke als vierde deel van een serie van vier thrillers. Pas in de jaren zeventig werd duidelijk dat Hermans achter dit pseudoniem schuilging. De eerste druk van De demon van ivoor, de eerste en enige uitgave van deze pulproman in deze vorm, vormt […]

Naar de pagina

Misdaad aan de Noordpool (ca. 1946)

Inleiding Misdaad aan de Noordpool verscheen omstreeks 1946 onder de auteursnaam Fjodor Klondyke als derde deel van een serie van vier thrillers. Pas in de jaren zeventig werd duidelijk dat Hermans achter dit pseudoniem schuilging. De eerste druk van Misdaad aan de Noordpool (op het omslag luidt de titel: ‘Moord aan de Noordpool’), de eerste […]

Naar de pagina

Misdaad stelt de wet (ca. 1946)

Inleiding Misdaad stelt de wet verscheen omstreeks 1946 onder de auteursnaam Fjodor Klondyke als eerste deel van een serie van vier thrillers. Pas in de jaren zeventig werd duidelijk dat Hermans achter dit pseudoniem schuilging. De eerste druk van Misdaad stelt de wet, de eerste en enige uitgave van deze pulproman, vormt het uitgangspunt voor […]

Naar de pagina

Henri Béraud, De martelgang van de dikzak (1981)

Inleiding Het idee om de roman Le Martyre de l’obèse (1922) van de Franse schrijver Henri Béraud te vertalen kwam van Hermans zelf. In september 1980 informeerde hij bij Geert Lubberhuizen, directeur van De Bezige Bij, of deze wilde uitzoeken of het al eens in vertaling was verschenen en hoe het met de rechten zat. […]

Naar de pagina

Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus (1975)

Inleiding In september 1973 werd Willem Frederik Hermans door uitgever Johan Polak benaderd om de Tractatus logico-philosophicus van Ludwig Wittgenstein (1889-1951) te vertalen. Hermans ging daarmee graag akkoord, maar het duurde nog tot oktober 1975 voor de vertaling uiteindelijk bij Uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep zou verschijnen. Na publicatie van de eerste druk volgden in […]

Naar de pagina

H. Tazieff, Kraters in lichterlaaie (1954)

Inleiding Midden april 1953 ontving Hermans van Kees Kingmans, directeur van uitgeverij Leopold, een schrijven met de vraag of hij ervoor voelde het populair-wetenschappelijke boek Cratères en feu (1951) van Haroun Tazieff te vertalen. Hermans, die in de loop van 1953 ook werkt aan de voorbereiding van zijn tweede verhalenbundel Paranoia (1953), nam de opdracht […]

Naar de pagina

J.B. Priestley, Zonlicht op Zaterdag (1947)

Inleiding Op verzoek van De Arbeiderspers nam Willem Frederik Hermans in de herfst van 1945 de opdracht aan om de roman Daylight on Saturday. A novel about an Aircraft Factory (1943) van de Britse roman- en toneelschrijver J.B. Priestley te vertalen. Het was voor Hermans het eerste boek dat hij vertaalde en de vertaling kwam […]

Naar de pagina

Focquenbroch, Bloemlezing uit zijn lyriek. Met een inleiding van W.F. Hermans (1946)

Inleiding In de oorlogsjaren stelde Hermans een bloemlezing samen uit het werk van de zeventiende-eeuwse dichter Willem Godschalck van Focquenbroch. Aanvankelijk stuurde Hermans het manuscript naar John Meulenhoff, die in 1944 had geholpen bij de productie van zijn clandestiene dichtbundel Kussen door een rag van woorden, maar die gaf het uiteindelijk niet uit. In 1946 […]

Naar de pagina

De affaires van Willem Frederik Hermans

Hanneke Wijgh , De affaires van Willem Frederik Hermans In: Trouw , (1995) (29 april)  Vorm: Biografisch illustraties: foto gemaakt door Hermans Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik Annotatie(s): Chronologisch overzicht.

Naar de pagina

Willem Frederik Hermans en Ludwig Wittgenstein : een taalspelen-analyse van het prozawerk van Willem Frederik Hermans, uitgaande van de levensvorm van het sadistische en chaotische universum

Koen Vermeiren, Frans Ruiter, Ruud A.J. Kraaijeveld, Frans A. Janssen, Willem Glaudemans , Willem Frederik Hermans en Ludwig Wittgenstein : een taalspelen-analyse van het prozawerk van Willem Frederik Hermans, uitgaande van de levensvorm van het sadistische en chaotische universum In: HESUtrecht , 1986 (178 p.) Vorm: Monografie illustraties: ill. Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik ; Wittgenstein, Ludwig schrijverschap ; wereldbeeld ; […]

Naar de pagina

Hermans : zijn tijd, zijn werk, zijn leven

Hans van Straten, Rudi van der Paardt, Jo Daan, Wim van der Beek, Wim Berkelaar, Erik de Smedt, Filip Devos, G.F.H. Raat, Tonnie Luiken, Arjen Fortuin , Hermans : zijn tijd, zijn werk, zijn leven In: AspektSoesterberg , 1999 (606 p.) Vorm: Monografie/Biografisch illustraties: ill. Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik Annotatie(s): Los bijgevoegd: Fotobijlage (12 p.). P. 557-563 Nawoord; p. 564-569 Bijlage A: Korte parafrase van de vier Klondyke-thrillers; p. […]

Naar de pagina

De mythe van het tweede hoofd : de literatuuropvattingen van W. F. Hermans, 1945-1964

Frans Ruiter, Cor Hospes, Frans A. Janssen, Willem Glaudemans , De mythe van het tweede hoofd : de literatuuropvattingen van W. F. Hermans, 1945-1964 In: s.n.][Utrecht , 1990 (464 p.) Vorm: Monografie/Biografisch illustraties: ill. Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik literatuuropvatting ; literaire kritiek ; essay ; externe poëtica Annotatie(s): Proefschrift Utrecht. P. 403-411 Samenvatting; p. 411-419 Summary; p. 422-436 Bijlage: […]

Naar de pagina

Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans : bibliografie van de afzonderlijk verschenen werken; samengest. door Frans A. Janssen en Sonja van Stek

Bob Polak, Rob Delvigne, Dirk Baartse, Wim van der Beek, Frans A. Janssen, Raymond J. Benders, Piet Verkruijsse, Sonja van Stek , Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans : bibliografie van de afzonderlijk verschenen werken; samengest. door Frans A. Janssen en Sonja van Stek In: De Bezige BijAmsterdam , 2000 (296 p.) Vorm: Monografie illustraties: ill. Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik Internet: tekst/jans037bibl01_01/ Annotatie(s): P. […]

Naar de pagina

Hermans’ dynamiek : de romanwereld van W.F. Hermans

Michel Dupuis, Ruud A.J. Kraaijeveld, Rita Ghesquiere, Jan Schoolmeesters, Frans A. Janssen , Hermans’ dynamiek : de romanwereld van W.F. Hermans In: BZZTôHDen Haag , 1985 (346 p.) Vorm: Monografie illustraties: ill. Trefwoord(en): Hermans, Willem Frederik Annotatie(s): Met een hoofdstuk uitgebreide herdruk van: Dupuis, Michel. Eenheid en versplintering van het ik: een onderzoek naar thema’s, motieven en vormen in verband […]

Naar de pagina

Inhoud Het bibliografische universum

Verantwoording TEI bibliografische universumVerantwoording-boek-bibliografische universumBibliografieOorspronkelijk literair werkKussen door een rag van woordenMisdaad stelt de wetDe leproos van MolokaïMisdaad aan de NoordpoolDe demon van ivoorHorror Coeli en andere gedichtenConserveHypnodromeMoedwil en misverstandDe tranen der acacia’sFenomenologie van de pin-up girlIk heb altijd gelijkHet behouden huisParanoiaMandarijnen op zwavelzuur No. 1. Het geweten van de Groene Amsterdammer of Volg het […]

Naar de pagina

Verantwoording-Schrijven is verbluffen

VorigeVolgende   [p. 14] ‘‘Want welke schrijver wenst zich andere lezers dan zulke die alles van hem lezen?’ (DJ 878)’ Schrijven is verbluffen geeft een overzicht van alle bijdragen van Willem Frederik Hermans aan dag- en weekbladen, tijdschriften en andere niet-zelfstandig verschenen uitgaven. Hieronder vallen ook de voorpublicaties van zijn boeken: bij elke publicatie wordt […]

Naar de pagina

Register 2: Lijst van titels van de afzonderlijk verschenen werken en van typografisch ontwerpers, fotografen, illustratoren, uitgevers, drukkers, binders, zetters en vertalers

VorigeVolgende   [p. 289] Er wordt verwezen naar de nummers van de bibliografische beschrijvingen. De namen in het register zijn geüniformeerd naar de laatstvoorkomende variant.   A Aalbers, B.J. 470-471 De aardappel van de dood 435 Abbringh 252 Abbühl, René 275, 379, 441 Academica 46, 91, 169, 176, 243, 307 A.C.G.-Dorp nr. 2 Koningin Fabiola […]

Naar de pagina

Registers

VorigeVolgende   [p. 273] Registers [p. 274] 1944 Juli / Augustus / September Kussen door een rag van woorden. Gedichten, 1e druk (JS 1).       1945   De demon van ivoor, 1e druk (JS 7).   Januari / vóór eind Maart Horror coeli en andere gedichten, eigen druksel (JS 450).       […]

Naar de pagina

Verantwoording TEI bibliografische universum

  Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans Frans A. Janssen en Sonja van Stek Tweede, herziene en uitgebreide versie in samenwerking met Peter Kegel bron Frans A. Janssen en Sonja van Stek Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans. De Bezige Bij / Willem Frederik Hermans Instituut, Den Haag 2000 codering DBNL-TEI 1 dbnl-nr jans037bibl01_01 […]

Naar de pagina

Verantwoording-boek-bibliografische universum

VorigeVolgende   [p. 2] [p. 9] Verantwoording Het bibliografische universum van Willem Frederik Hermans geeft als primaire bibliografie een overzicht van alle werken van Hermans (1921-1995) die zelfstandig zijn uitgegeven, in al hun uiterlijke verschijningsvormen: eerste drukken en herdrukken, in totaal rond vijfhonderd boeken. De bibliografie biedt een compleet beeld van de productiviteit van Nederlands […]

Naar de pagina

Periander (1974)

Inleiding Na King Kong (1972) waagt Hermans zich in 1973 op uitnodiging van de vpro weer aan een scenario voor een televisiespel, ditmaal gebaseerd op de Historiën (ca. 450-420 v.Chr.) van de Griekse geschiedschrijver Herodotus. Hermans kiest voor een bewerking van het verhaal van Periander. De boekuitgave van het scenario, die wordt verzorgd door uitgeverij […]

Naar de pagina

King Kong, gevolgd door Wat Nederland niet op de televisie mocht zien (1972)

Inleiding In september 1972 publiceerde Willem Frederik Hermans de toneeltekst King Kong, gevolgd door Wat Nederland niet op de televisie mocht zien bij De Bezige Bij. Een klein fragment van de tekst verscheen rond diezelfde tijd in het tijdschrift Aloha. In februari 1978 werd de tekst gepubliceerd in Bulkboek 74. De tweede reguliere uitgave van […]

Naar de pagina

De woeste wandeling. Een scenario (1962)

Inleiding Vrijwel direct nadat midden maart 1962 bij De Bezige Bij onder de titel Drie drama’s een bundeling van toneelteksten van Hermans was verschenen, kwam bij dezelfde uitgever ook De woeste wandeling uit. Het betrof de boekuitgave van een in 1959-1960 in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen geschreven filmscenario. Ondanks pogingen […]

Naar de pagina

Drie drama’s (1962)

Inleiding In het midden maart 1962 bij De Bezige Bij verschenen Drie drama’s bundelde Hermans drie toneelteksten, waarvan er twee in 1953 al geschreven waren. De eenakter ‘Het omgekeerde pension’ werd in februari 1953 opgevoerd bij de opening van de Boekenweek, en verscheen datzelfde jaar met toneelteksten van andere auteurs in de bundel Briefgeheim. Vier […]

Naar de pagina

Een foto uit eigen doos! (1994)

Inleiding Nadat in 1986 Koningin eenoog was verschenen, zou acht jaar later nog een andere publicatie met foto’s van Hermans volgen. Uitgeverij Thomas Rap verzorgde deze bijzondere uitgave: een doosje met zesendertig losse foto’s die als ansichtkaart konden worden verzonden, met bijgevoegd een boekje met de begeleidende tekst ‘Voordelen van de fotodoos’. De eerste en […]

Naar de pagina

Het hoedenparadijs (1991)

Inleiding Het hoedenparadijs. 40 collages van Willem Frederik Hermans verscheen in 1991 als een coproductie van het Letterkundig Museum en de Walburg Pers. De tentoonstelling ‘Hermans is hier geweest’, die in het najaar van dat jaar naar aanleiding van Hermans’ zeventigste verjaardag door het Letterkundig Museum georganiseerd werd, vormde de aanleiding voor de publicatie. Het […]

Naar de pagina

Koningin Eenoog (1986)

Inleiding In 1986 verscheen bij De Bezige Bij het fotoboek Koningin Eenoog, met daarin een keuze van Hermans’ foto’s uit de jaren 1948-1985. De oudste foto’s dateren uit de zomer van 1948, toen hij als houtcontroleur werkte in Canada en Newfoundland, de jongste uit 1985 (gemaakt in Parijs en Leipzig). Hermans liet zijn selectie vooraf […]

Naar de pagina

Fotobiografie (1969)

Inleiding Ter voorbereiding van een aan hem gewijde aflevering van het televisieprogramma Literaire ontmoetingen stelde Hermans in 1968 een uitgebreide documentatie samen bestaande uit foto’s, portretten en familiepapieren. In de aflevering, die op 5 februari 1969 te zien was, werd een deel van dat materiaal getoond, begeleid door commentaar dat door Hermans was geschreven en […]

Naar de pagina

De onversleten wandelaar (1994)

Inleiding De onversleten wandelaar verscheen ter gelegenheid van de jaarwisseling 1994-1995 bij het Leidse antiquariaat en veilinghuis Burgersdijk & Niermans, dat in 1994 honderd jaar bestond. Het is het laatste verhaal dat tijdens Hermans’ leven in boekvorm werd gepubliceerd. De eerste druk van De onversleten wandelaar verscheen in december 1994, in een oplage van 800 […]

Naar de pagina

Vier novellen (1993)

Inleiding In februari/maart 1993 verscheen Vier novellen, een bundeling van vier verhalen die Hermans in de eerste helft van de jaren tachtig had gepubliceerd en die zowel qua thematiek als qua lengte en vormgeving een sterke verwantschap vertonen. De eerste twee novellen waren in 1980 gepubliceerd, Filip’s sonatine in maart en Homme’s hoest in november […]

Naar de pagina

De laatste roker (1991)

Inleiding Bijna vierentwintig jaar na de verhalenbundel Een wonderkind of een total loss (november 1967) verscheen in augustus 1991 bij Uitgeverij De Bezige Bij De laatste roker. Verhalen. Naast het titelverhaal bevat de bundel negentien verhalen. Hermans bracht in De laatste roker teksten bijeen die in de loop der jaren in verschillende kranten en tijdschriften […]

Naar de pagina

Een wonderkind of een total loss (1967)

Inleiding Ruim anderhalf jaar nadat in 1966 Hermans’ succesvolle roman Nooit meer slapen verscheen, werd de verhalenbundel Een wonderkind of een total loss gepubliceerd. De eerste druk uit 1967 bevat de vier verhalen ‘De elektriseermachine van Wimshurst’, ‘Een wonderkind of een total loss’, ‘Hundertwasser, honderdvijf en meer’ en ‘Het grote medelijden’. Drie van die verhalen […]

Naar de pagina

De raadselachtige Multatuli (1976) en Max Havelaar of de Koffiveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappy door Multatuli. Voor het eerst, na meer dan honderd jaar, een fotografische herdruk van de laatste, door de auteur zelf herziene uitgave. Ingeleid en van verklarende noten voorzien door Willem Frederik Hermans (1987)

Inleiding In mei 1976 verscheen de eerste druk van De raadselachtige Multatuli. De biografie was het voorlopig eindpunt van een levenslange fascinatie van Hermans voor Eduard Douwes Dekker (1820-1887). In de jaren die volgden bleef Multatuli Hermans bezighouden. In het Multatuli-jaar 1987 publiceerde hij een tweede, sterk gewijzigde druk van De raadselachtige Multatuli, in een […]

Naar de pagina

Voordracht ‘Een ‘‘monumentale particuliere editie’’ en de laatste romans in Volledige Werken WFH’
22 maart 2016

‘Het is vreemd, maar ik heb het idee dat iedereen vooral nieuwsgierig is naar Mandarijnen op zwavelzuur. Vreemd, omdat vandaag het afsluitende Deel 6 van de romans van Hermans verschijnt, toch het meest imposante deel van zijn oeuvre.

Naar de pagina

Ruisend gruis (1995)

Inleiding Vanaf oktober 1993 werkte Hermans met tussenpozen aan wat zijn laatste roman zou worden. In december 1994 verschijnt een bibliofiele uitgave van een deel van de roman onder de titel Ruisend gruis. Een fragment, maar de verschijning van de roman zelf maakt hij niet meer mee. Kort na het inleveren van de kopij overlijdt […]

Naar de pagina

Mandarijnen op zwavelzuur. Supplement (1983)

Inleiding In 1983, het jaar dat ook een jubileumeditie van Mandarijnen op zwavelzuur het licht zag, bracht Hermans bij zijn eigen Mandarijnenpers een supplement uit op zijn inmiddels klassiek geworden boek. Mandarijnen op zwavelzuur. Supplement, door Hermans in zijn inleiding ‘een soort vervolgdeel’ genoemd, bevat hoofdzakelijk reproducties van kranten- en tijdschriftpublicaties, foto’s uit kranten en […]

Naar de pagina

Madelon in de mist van het schimmenrijk (1994)

Inleiding De korte roman In de mist van het schimmenrijk. Fragmenten uit het oorlogsdagboek van de student Karel R. verscheen in maart 1993 als Boekenweekgeschenk, in een oplage van 582.000 exemplaren. Hermans baseerde de tekst op zijn ongepubliceerd gebleven manuscript ‘Argeloze terreur’ (1944). Ruim een jaar later volgde de uitgebreide herdruk onder de titel Madelon […]

Naar de pagina

Au pair (1989)

Inleiding Vanaf augustus 1983 werkte Hermans gedurende zes jaar, maar vaak met langere onderbrekingen, aan zijn grote roman Au pair (1989). De eerste druk van Au pair verscheen begin september 1989, in een oplage van 40.000 exemplaren. Een maand later volgde een eerste herdruk, waarna de derde en vierde druk werden uitgegeven in november 1989 […]

Naar de pagina

Mandarijnen op zwavelzuur (1964)

Inleiding In 1964 publiceerde Hermans, in eigen beheer, zijn sterk polemische bundel beschouwingen Mandarijnen op zwavelzuur. Met het in deze vorm gepubliceerde boek realiseert Hermans op dat moment een al heel oud plan: al in 1947 kondigde hij een een bundel polemieken aan onder de titel ‘Snerpende kritiek’. Die bundel zou er nooit komen. Vanaf eind […]

Naar de pagina

Een heilige van de horlogerie (1987)

Inleiding Nadat Hermans met zijn werk aan de roman Au pair (1989) in een impasse was geraakt, schreef hij vanaf oktober 1986 in korte tijd Een heilige van de horlogerie. Blijkens een notitie in een correctie-exemplaar was die roman in eerste versie dezelfde maand nog klaar, waarna in juli 1987 een nettyposcript richting Uitgeverij De […]

Naar de pagina

Uit talloos veel miljoenen (1981)

Inleiding Vanaf najaar 1977 werkte Hermans over een periode van drie jaar aan de totstandkoming van Uit talloos veel miljoenen. De roman verscheen in juni 1981, in een oplage van 53.500 exemplaren. Alhoewel het boek goed verkocht, volgde een tweede druk, waaraan Hermans een nieuw slothoofdstuk had toegevoegd, pas in maart 1983. Een derde druk […]

Naar de pagina

Onder professoren (1975)

Inleiding Vanaf het moment waarop Hermans in november 1973 het leven in Nederland definitief inruilde voor een buitenlands bestaan in Parijs, kon hij zich volledig aan het schrijverschap wijden. In de jaren die volgden leidde dat onder andere tot de grote roman Onder professoren, die Hermans in april 1975 voltooide. De eerste druk van de […]

Naar de pagina

Home | about

In de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans werden alle afzonderlijk verschenen werken en de ongebundelde teksten van de auteur bijeengebracht. De Volledige Werken bestaan uit 24 verzamelbanden, die zijn geordend naar genre met daarbinnen een chronologische presentatie. De Volledige Werken bieden van alle publicaties van Hermans een betrouwbare, wetenschappelijk verantwoorde tekst. Lees verder…

Naar de pagina

Malle Hugo. Vermaningen en beschouwingen (1994)

Inleiding Zes jaar na de kloeke bundel Door gevaarlijke gekken omringd (september 1988) verscheen in november 1994 bij Uitgeverij De Bezige Bij Hermans’ laatste essaybundel Malle Hugo. Vermaningen en beschouwingen. Hermans schreef voor de bundel een inleidende tekst ‘Malle Hugo’ en selecteerde zevenentwintig overwegend langere krantenstukken en essays uit de periode 1987-1994. Het overgrote deel […]

Naar de pagina

Gitaarvissen en banjoklokken (1991)

Inleiding In de herfst van 1969 publiceerde het tijdschrift Raster ‘Fragment uit Gitaarvissen en banjoklokken’, een bijdrage met dagboekaantekeningen van Hermans’ rondreis door de Verenigde Staten twee jaar eerder. In 1970 verscheen een ander deel van Hermans’ aantekeningen in het door Thomas Rap uitgegeven boekje Hollywood. Nadat De schrijfmachine mijmert gekkepraat (1989) niet helemaal naar […]

Naar de pagina

Wittgenstein (1990)

Inleiding Hermans publiceerde verspreid over een lange reeks van jaren diverse artikelen en boekpublicaties over leven en werk van Ludwig Wittgenstein. Het essay ‘Wittgenstein’s levensvorm’, aanvankelijk gepubliceerd in Podium, nam Hermans op in zijn bundel Het sadistische universum 1 (1964). Twee jaar later later schreef Hermans voor het Algemeen Nederlands tijdschrift voor wijsbegeerte en psychologie […]

Naar de pagina

De schrijfmachine mijmert gekkepraat (1989)

Inleiding In december 1989 publiceerde Uitgeverij Thomas Rap De schrijfmachine mijmert gekkepraat, dat Hermans op verzoek van de uitgeverij samenstelde uit enkele eerder door hem geschreven publicaties over schrijfmachines. Het boekje verscheen in een oplage van duizend genummerde exemplaren. Het werd nooit herdrukt. De eerste en enige druk van De schrijfmachine mijmert gekkepraat vormt het […]

Naar de pagina

Door gevaarlijke gekken omringd (1988)

Inleiding Najaar 1988 publiceerde Willem Frederik Hermans bij Uitgeverij De Bezige Bij de omvangrijke essaybundel Door gevaarlijke gekken omringd. De bundel was voor een groot deel samengesteld uit tientallen krantenpublicaties die Hermans, deels onder de naam Age Bijkaart, had gepubliceerd in Het Parool en Nieuwsnet. Andere stukken waren eerder verschenen in de Volkskrant en NRC […]

Naar de pagina

Mondelinge mededelingen (1987)

Inleiding In mei 1987 verscheen Mondelinge mededelingen. Over oorlog en literatuur. Van duisternis tot licht, en terug. Schrijver en auteursrecht. Eerste zinnen van romans, een bundeling van vier lezingen die Hermans tussen 1985 en 1987 bij uiteenlopende gelegenheden had uitgesproken. Drie van de lezingen waren eerder gedeeltelijk in NRC Handelsblad verschenen. ‘Van duisternis tot licht, […]

Naar de pagina

Het boek der boeken, bij uitstek (1986)

Inleiding Ruim een jaar na de verschijning van Hermans’ lezing Relikwieën en documenten. Een toespraak (1985) verscheen juni 1986 in eenzelfde formaat Het boek der boeken, bij uitstek bij Uitgeverij De Bezige Bij. Het betrof de tekst van een lezing die Hermans op 8 maart van dat jaar in Antwerpen gehouden had bij de presentatie […]

Naar de pagina

Relikwieën en documenten (1985)

Inleiding Op 20 april 1985 hield Hermans bij de opening van de nieuwe behuizing van het toenmalige Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum in Den Haag de toespraak ‘Relikwieën en documenten’, die gelijktijdig in druk verscheen bij Uitgeverij De Bezige Bij. Corrie Lubberhuizen had Hermans ongeveer tweeënhalve maand vóór de lezing benaderd met de vraag of […]

Naar de pagina

De liefde tussen mens en kat (1985)

Inleiding In maart 1985 verscheen De liefde tussen mens in kat in het kader van De Literaire Boekenmaand bij De Bijenkorf. Hermans had zijn kattentekst in de zomer van 1984 in klad voltooid en met hulp van Jaco Groot van Uitgeverij De Harmonie weten onder te brengen bij het warenhuis. De aanvankelijke oplage was 15.000 […]

Naar de pagina

Klaas kwam niet (1983)

Inleiding In oktober 1983 publiceerde Hermans bij uitgeverij De Bezige Bij de bundel Klaas kwam niet. In tegenstelling tot de eerder verschenen bundels Houten leeuwen en leeuwen van goud en Ik draag geen helm met vederbos, beide uit 1979, bracht Hermans de bijna vijftig bijdragen, die tussen 1977 en 1983 waren verschenen, nu niet onder […]

Naar de pagina

Ik draag geen helm met vederbos (1979)

Inleiding Na het succes van Houten leeuwen en leeuwen van goud (maart 1979) kwam Hermans in het najaar van 1979 met een nieuwe bundel beschouwingen, Ik draag geen helm met vederbos. Hermans selecteerde voor deze bundel vierendertig stukken die hij eerder (vanaf 1976 tot mei 1979) had geschreven voor onder andere de dagbladen Het Parool […]

Naar de pagina

Houten leeuwen en leeuwen van goud (1979)

Inleiding In 1979 publiceerde Hermans bij De Bezige Bij twee omvangrijke bundels met beschouwend werk, Houten leeuwen en leeuwen van goud en Ik draag geen helm met vederbos. Houten leeuwen en leeuwen van goud verscheen medio maart 1979 en bevat meer dan dertig stukken, die Hermans verspreid over een langere periode had gepubliceerd. De vroegste […]

Naar de pagina

Boze Brieven van Bijkaart (1977)

Inleiding Hermans’ Boze Brieven van Bijkaart verscheen in oktober 1977 bij De Bezige Bij. De kloeke bundel bestond uit beschouwingen die Hermans, onder pseudoniem van Age Bijkaart, sinds eind december 1973 schreef voor het Amsterdamse dagblad Het Parool. Aanvankelijk schreef Hermans een tweewekelijkse column voor deze krant, vanaf april 1975 verscheen er elke week een […]

Naar de pagina

Dinky Toys (1976)

Inleiding Vanaf 1962 publiceerde Willem Frederik Hermans af en toe korte tekstjes als ‘Kleinigheden’ en later als ‘Dinky Toys’ in Podium en andere tijdschriften. Eind jaren zestig was er sprake van een bibliofiele uitgave van Dinky Toys, maar die kwam er op dat moment niet. Wel publiceerde Hermans in de zomer van 1976 in eigen […]

Naar de pagina

Machines in bikini (1974)

Inleiding In oktober 1974 publiceerde Willem Frederik Hermans Machines in bikini als bibliofiele uitgave bij De Eliance Pers te Zandvoort. Begin 1976 zijn er plannen voor een herdruk van het boekje bij Thomas Rap, maar daar komt het uiteindelijk niet van. Ruim een jaar later komt er alsnog een tweede druk van Machines in bikini, […]

Naar de pagina

Het sadistische universum 2. Van Wittgenstein tot Weinreb (1970)

Inleiding In oktober 1970 publiceerde Hermans bij De Bezige Bij de essaybundel Van Wittgenstein tot Weinreb. Het sadistische universum 2. De meeste aandacht in deze bundel gaat uit naar de personen die in de titel voorkomen, Ludwig Wittgenstein en Friedrich Weinreb. In de bundel nam Hermans artikelen over beiden op die hij in de voorafgaande […]

Naar de pagina

De laatste resten tropisch Nederland (1969)

Inleiding In september 1969 publiceerde Hermans bij De Bezige Bij De laatste resten tropisch Nederland. Een dagboekje en twee met eigen foto’s geïllustreerde bijdragen, die Hermans naar aanleiding van zijn reis naar Suriname en de Nederlandse Antillen, begin 1969, voor het maandblad Avenue schreef, vormden de basis voor dit boek. Gewijzigd, aangevuld met nieuw materiaal […]

Naar de pagina

Annum Veritatis (1968)

Inleiding In het najaar van 1968 schreef Hermans in korte tijd de brochure Annum Veritatis. Het vierentwintig pagina’s tellende boekje was een antwoord op de rooms-katholieke encycliek Humanae Vitae en de publicatie Sexualiteit [,] pauselijk gezag [,] geweten (Baarn 1968) van Bernard Delfgaauw naar aanleiding van die encycliek. Annum Veritatis verscheen in november 1968, onder […]

Naar de pagina

Het sadistische universum 1 (1964)

Inleiding Hermans publiceerde Het sadistische universum, volgens het voorwoord een ‘verzameling prozastukken’ met ‘hier en daar een esseej’, eind 1964 bij uitgeverij De Bezige Bij. In de bundel verzamelde hij (deels bewerkte) kranten- en tijdschriftpublicaties uit de jaren 1949-1964. Ook het in 1950 bij uitgeverij Van Oorschot verschenen boekje Fenomenologie van de pin-up girl kreeg […]

Naar de pagina

Overgebleven gedichten (1968)

Inleiding De eerste druk van Overgebleven gedichten, een door Hermans zelf samengestelde bloemlezing uit zijn eerdere bundels Horror Cœli en andere gedichten (1946) en Hypnodrome (1948), aangevuld met enkele nieuwe gedichten en vertalingen, verscheen in 1968 bij uitgeverij Thomas Rap. In 1970 en 1974 volgden bij Rap twee ongewijzigde herdrukken van de bundel. Een uitgebreide […]

Naar de pagina

Hypnodrome (1948)

Inleiding Midden april 1948 publiceerde Hermans de bundel Hypnodrome, die bij uitgeverij A.A.M. Stols verscheen als onderdeel van de Helikon-reeks. Het bundeltje, dat eigenlijk in het najaar van 1947 had moeten uitkomen, werd gelijktijdig met vijf andere bundels in de Helikon-reeks gepubliceerd en kende een oplage van 1000 exemplaren. Hypnodrome werd nooit herdrukt, al nam […]

Naar de pagina

Horror Cœli en andere gedichten (1946)

Inleiding In september 1946 publiceerde Hermans bij uitgeverij Meulenhoff de bundel Horror Cœli en andere gedichten. Ruim anderhalf jaar eerder, toen Hermans (onderling verschillende) typoscripten van Horror Cœli en andere gedichten aan enkele vrienden had doen toekomen, had John Meulenhoff al een manuscript van Horror Cœli en andere gedichten van Hermans ontvangen. In Horror Cœli […]

Naar de pagina

Kussen door een rag van woorden (1944)

Inleiding In september 1944 publiceerde Hermans in eigen beheer de clandestiene uitgave Kussen door een rag van woorden. Het bundeltje, dat bestaat uit een reeks van vierentwintig genummerde gedichten, kwam tot stand in samenwerking met uitgeverij Meulenhoff en kende een oplage van dertig exemplaren, die Hermans uitdeelde onder vrienden en kennissen. Een herziene en aangevulde […]

Naar de pagina

Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen (1957)

Inleiding Van Een landingspoging op Newfoundland en andere verhalen verschenen bij uitgeverij Van Oorschot negen drukken, de eerste in november 1957, nog geen half jaar na publicatie van Hermans’ Drie melodrama’s. Naast het titelverhaal ‘Een landingspoging op Newfoundland’ bevat de bundel nog vijf novellen: ‘Een veelbelovende jongeman’, ‘Het fossiel’, ‘Laura en de grammofoonplaat’, ‘De teddybeer’ […]

Naar de pagina

Paranoia (1953) en Het behouden huis (1952)

Inleiding Van de verhalenbundel Paranoia verschenen bij leven van Hermans zestien drukken. De eerste druk uit 1953, net als alle latere uitgaven gepubliceerd bij uitgeverij Van Oorschot, bevatte de verhalen ‘Preambule’, ‘Manuscript in een kliniek gevonden’, ‘Paranoia’, ‘Het behouden huis’, ‘Glas’ en ‘Lotti Fuehrscheim’. Drie van die verhalen (‘Manuscript in een kliniek gevonden’, ‘Paranoia’ en […]

Naar de pagina

Moedwil en misverstand (1948)

Inleiding Van de verhalenbundel Moedwil en misverstand verschenen tijdens het leven van Hermans dertien drukken. De eerste druk, die in 1948 door uitgeverij J.M. Meulenhoff werd uitgegeven, bevatte de verhalen ‘Electrotherapie!’, ‘Een ontvoogding’, ‘Dokter Klondyke’, ‘Loo-Lee’, ‘Tezaam naar Ostende’, ‘Emigratie’ en ‘Het lek in de eeuwigheid’. De meeste verhalen waren al eerder in tijdschriften gepubliceerd. […]

Naar de pagina

Het Evangelie van O. Dapper Dapper (1973)

Inleiding Als Schrijver Dezes publiceerde Hermans in het najaar van 1973 de korte roman Het Evangelie van O. Dapper Dapper. Een vervolg op De God Denkbaar Denkbaar de God. Met een voorwoord van Willem Frederik Hermans. Het boek waarnaar in de ondertitel werd verwezen was het in 1956 verschenen surrealistische De God Denkbaar Denkbaar de […]

Naar de pagina

Herinneringen van een engelbewaarder. De wolk van niet weten (1971)

Inleiding Vijf jaar na Nooit meer slapen (1966) publiceerde Hermans in september 1971 opnieuw een grote roman bij De Bezige Bij: Herinneringen van een engelbewaarder. De wolk van niet weten. Het boek verscheen onder grote media-aandacht in een oplage van ruim 25.000 exemplaren. Begin 1972 volgde een tweede, gewijzigde druk. In de jaren die volgden […]

Naar de pagina

Drie melodrama’s (1957)

Inleiding Hermans publiceerde Drie melodrama’s in juni 1957 bij Uitgeverij Van Oorschot. In de verzamelbundel bracht hij herziene versies bijeen van zijn debuutroman Conserve en van twee in 1945/1946 onder het pseudoniem Fjodor Klondyke verschenen pulpromans, De leproos van Molokaï en De demon van ivoor. Die laatste roman, waarvan Hermans bij de omwerking alleen het […]

Naar de pagina

De God Denkbaar Denkbaar de God (1956)

Inleiding De eerste druk van De God Denkbaar Denkbaar de God verscheen in november 1956 bij Uitgeverij Van Oorschot, kort nadat de korte roman verspreid over drie afleveringen in Podium was voorgepubliceerd. Van De God Denkbaar Denkbaar de God verschenen bij leven van Hermans negen drukken, met maar weinig onderlinge verschillen. De negende druk uit […]

Naar de pagina

Ik heb altijd gelijk (1951)

Inleiding De roman Ik heb altijd gelijk, waarvan een geruchtmakend eerste hoofdstuk in juni 1951 in Podium werd gepubliceerd, verscheen in november 1951 bij Uitgeverij Van Oorschot. Pas in 1962 verscheen een tweede druk. Negen jaar later, nadat de roman alweer verschillende keren was herdrukt, kreeg Hermans eindelijk de gelegenheid om wijzigingen in Ik heb […]

Naar de pagina

Conserve (1947)

Inleiding Hermans’ debuutroman Conserve, waarvan in de voorafgaande jaren enkele hoofdstukken waren gepubliceerd in de tijdschriften Criterium (oktober 1945) en Proloog (juni 1946), verscheen in het najaar van 1947 bij uitgeverij W.L. Salm & Co. In 1957 nam Hermans een sterk gewijzigde versie van de roman op in de bundel Drie melodrama’s, uitgegeven door Uitgeverij […]

Naar de pagina

Algemene verantwoording

1.Inleiding De Volledige Werken van Willem Frederik Hermans bevatten alle afzonderlijk verschenen werken en de verspreid gepubliceerde, maar ongebundeld gebleven teksten van de auteur.  In totaal gaat het om 24 verzamelbanden, die zijn ingedeeld naar genre, met daarbinnen een chronologische ordening volgens het jaar van eerste (boek)publicatie. Het betreft: Romans (6 delen), Verhalen en novellen […]

Naar de pagina

Projectbeschrijving

In de Volledige Werken van Willem Frederik Hermans werden alle afzonderlijk verschenen werken en de ongebundelde teksten van de auteur bijeengebracht. De Volledige Werken bestaan uit 24 verzamelbanden, die zijn geordend naar genre met daarbinnen steeds een chronologische presentatie. Als jong auteur dacht Hermans al na over de ordening van verzamelde werken: ‘Flaubert betreurde indertijd […]

Naar de pagina

Nooit meer slapen (1966)

Inleiding Nooit meer slapen, de eerste roman die Hermans bij Uitgeverij De Bezige Bij publiceerde, verscheen in februari 1966. Al in juni van dat jaar volgde een tweede druk. Hermans zou Nooit meer slapen in de jaren die volgden herhaaldelijk herzien. Vaak waren de wijzigingen beperkt in omvang, maar niet altijd: de elfde druk van […]

Naar de pagina

De donkere kamer van Damokles (1958)

Inleiding De eerste druk van De donkere kamer van Damokles verscheen in het najaar van 1958. De roman was voortgekomen uit het in 1952 als novelle opgezette manuscript ‘Een overgevoelige natuur’, dat Hermans aanvankelijk onvoltooid liet. In de jaren daarna zou Hermans met tussenpozen verder schrijven aan de roman De donkere kamer van Damokles, die […]

Naar de pagina